Vesna Pavlović, Protraga za pejzažima, 2011. Foto: Nathalie Barki, Untitled (12th Istanbul Biennial), 2011.

Vesna Pavlović je prisutna na beogradskoj fotografskoj i umetničkoj sceni još od početka devedesetih kada je prvo u saradnji sa grupom Škart a kasnije i samostalno razvila svoj specifičan, zainteresovan, angažovan i empatičan fotografski pristup. Mnoge njene fotografije iz tog vremena postale su amblematični dokumenti o društvenim procesima i ljudima koji su na te procese pokušavali da utiču u polju civilnog društva nasuprot ideološki generisanoj društvenoj apatiji i relativizaciji. Od početka prethodne decenije, njen fotografski objektiv se sve više usmerava na one prizore i mesta koji na prvi pogled deluju prazno i nezanimljivo ali koji su simptomatični za društvene procese – od bogato ukrašenih ali praznih kuća i okućnica vlaških gastarbajtera u istočnoj Srbiji do simboličkih prostora napuštene i nedovršene modernosti u serijama fotografija hotelskih soba i holova, kancelarija ili svečanih sala u nekim državnim ili finansijskim institucijama, u Srbiji i drugde.

Od 2006. godine Vesna Pavlović živi u SAD gde je magistrirala na Univerzitetu Kolumbija u Njujorku a zatim postala Profesor fotografije i digitalnih medija na Univerzitetu Vandebilt u Nešvilu. Od tada njena umetnička praksa ulazi u novu fazu i ova samostalna izložba u Salonu MSUB prva je prilika da se beogradska publika upozna sa njenim najnovijim radovima.

Većina ovih radova na umetnički i teorijski način polaze od pitanja koja nameće jedan od najproduktivnijih amaterskih fotografskih žanrova - turistička fotografija. Radi se o istraživačkom postupku u kom umetnica otkriva kako semantičke i sintaksičke osobine ovog žanra, tako i njegovu pragmatičnu i paradigmatičnu društvenu ulogu na sredokraći između polja privatnosti i polja javnosti. Ona polazi od jednog prihvaćenog uvida da je svako turističko mesto već unapred za nas proizvedeno i pred-vizuelizovano i da turista svojom fotografijom ne samo što uokviruje to mesto u slici već i kroz nju potvrđuje i fetišizuje svoje prisustvo. Njeno istraživanje, i metod prezentovanja ovog istraživanja, pre svega pokušava da dokuči kakve se relacije stvaraju između materijalnog prostora koji percipiramo i zamišljenog/pojmljenog prostora kao fotografske reprezentacije - odnosno načina na koji se ova dva prostora povezuju u «lefevrovskom» konceptu proživljenog prostora, prostora kao iskustva.

Za Vesnu Pavlović fotografija je ne samo medij reprezentovanja nekog iskustva, već i materijalna stvar koja je učesnik u rekolekciji tog iskustva - bez obzira da li se radi o predmetnosti fotografskih slajdova koji su predstavljeni ujedno i kao transparentne predstave i kao ne-transparentni fizički predmeti, ili o preklapanju slajd projekcija koje su nekada bile deo nekog privatnog porodičnog iskustva zajedničkog gledanja dok se danas slajd projektori mogu susresti samo u muzejima i galerijama. U njenim radovima, fotografija, i sve što je materijalno povezano sa fotografskim postupkom i načinima gledanja fotografija, postaje reprodukovano u novim prostornim relacijama (instalacijama) u kojima se fotografija seća svoje pred-digitalne istorije. Radi se o postupku koji razmatra prevođenje i reprodukciju različitih fotografskih arhiva ali i razmatra način na koji arhivi nastaju ne kao nešto pronađeno već kao konstruisano, ne nešto faktičko koliko fiktivno. Na izložbi u Salonu MSUB premijerno će biti predstavljena inscenacija jedne takve arhive u nastajanju za koju je korišćen deo foto dokumentacije Muzeja istorije Jugoslavije u kom se nalaze slike sa putovanja Josipa Broza Tita po svetu, dokumente koji upravo pokazuju fragilnu razliku između privatnog i javnog polja kada je ovakav materijal u pitanju.

Izložba Vesne Pavlović je pre kontemplativna nego što je pokazna. Ona o fotografiji ne misli kao o sredstvu stvaranja slika već kao o neodvojivom delu nekog fizičkog i imaginarnog iskustva. Ovakav postupak otvara niz pitanja. Da li se turističkom fotografijom konzumira neko mesto na koje se putuje ili se njome to mesto zapravo proizvodi? Da li je u turističkoj fotografiji centralna fascinacija prizorom koji se fotografiše ili fascinacija samim sobom? Da li porodične fotografije sa putovanja ilustruju iskustvo nekog događaja ili služe da potvrde ili proizvedu odnose unutar porodice? Da li je za turističku fotografiju najvažniji fiksirani pogled fotografa ili performativnost njegovog kretanja? Da li je amaterski fotograf ovde pasivni posmatrač ili aktivni učesnik? I konačno, na koje sve načine se uspostavlja veza između onog što se manifestno pojavljuje na fotografskoj predstavi, i tehnološke konfiguracije nastanka, reprodukcije ili projekcije fotografske predstave? Radovi Vesne Pavlović su otuda i ogledi o fotografskim slikama i ogledi u slikama, jer ona fotografsku sliku posmatra kao jedno od ključnih mesta neverbalne teorijske refleksije.

Muzej savremene umetnosti se zahvaljuje na podršci Muzeju istorije Jugoslavije.