 Nacionalna galerija Umbrije u Peruđi (Italija) predstavlja od 23. jula do 25. oktobra 2015. izložbu "Srpske ikone između tradicije i modernosti. Paralele". Izložba predstavlja zaokruživanje ideje o saradnji italijanskih i srpskih institucija zaštite kulturnog nasleđa, kancelarija promocije i razvoja teritorija, muzeja, univerziteta i drugih. Široko partnerstvo je oslonjeno na Protokole o saradnji, a kao najvažniji dosadašnji rezultat imalo je organizaciju izložbe "Humanizam i renesansa u Centralnim Apeninima. Paralele", koja je bila prikazana u Galeriji Matice srpske u Novom Sadu 2013. godine.
Kroz izložbu "Srpske ikone između tradicije i modernosti. Paralele" nastavlja se istraživanje paralela u umetničkom izrazu dve kulture, italijanske i srpske, ovaj put na primeru ikona. Aktuelna inicijativa je posvećena kulturi 18. veka i ikonama iz Srbije sa paralelama u Italiji. Multidisciplinarna istraživanja istoričara umetnosti, konzervatora, fizičara, hemičara i drugih usmerena su na proučavanje veza i uticaja između dve kulture kroz proces vrednovanja ikona. Kroz studije ikona iz Galerije Matice srpske i njihovih paralela, u ikonografskom i tehničkom pogledu, iz kolekcije Nacionalne galerije Umbrije u Peruđi, daje se doprinos boljem razumevanju tradicije i inovacije u evropskoj kulturi. Na ovaj način prepoznate vrednosti su vezane sa istorijom zaštite kulturnog nasleđa u dve zemlje, sa razmenom iskustava u muzejskoj prezentaciji i promocijom teritorija.
Izložene su 34 ikone iz kolekcije Galerije Matice srpske i 3 iz kolekcije Nacionalne Galerije Umbrije u Peruđi. Među eksponatima su dve najstarije ikone iz srpske kolekcije "Blagovesti", nepoznatog italo-grčkog ikonopisca, sa početka 16. veka, i italokritska ikona "Usekovanije deset kritskih mučenika", slikana rukom majstora Viktora 1694. godine. Ikone najbolje postvizantijske tradicije ilustruju početnu tačku transformacije srpske religiozne umetnosti, dok ikone italokritske škole predstavljaju primer prožimanja postvizantijske tradicije i zapadnoevropskih uticaja.
Težište izložbe je na zografskim ikonama iz prve polovine 18. veka, nastalim u prvim decenijama nakon Velike seobe Srba 1690. godine na teritoriju tadašnje Habzburške monarhije. U novim političkim i ekonomskim uslovima u kojima se našao srpski narod, započeo je preobražaj srpske srednjovekovne kulture na jedan posve neuobičajen način koji i u fenomenološkom smislu čini presedan po intenzivnoj i osobenoj slikarskoj produkciji u vremenskom rasponu od svega pedeset godina.
Slikari zografi, među kojima su bili i monasi, držali su se čvrsto starije tradicije i istočnopravoslavne ikonografije, ali se zografska ikona izdvaja i razlikuje od starijeg ikonopisa ne samo po likovnim osobenostima, već i po svojoj profanoj nameni. Kao kultni predmet zografska ikona dobija obeležje simbola nacionalnog identiteta.
Pored ikona, izložbu upotpunjavaju filmovi o kulturnom nasleđu na teritoriji Vojvodine i stalnoj postavci ikona 16‒18. veka Galerije Matice srpske, kroz koje će italijanska publika moći da se upozna sa širim kontekstom u kome je ova umetnost nastala. Društveni i istorijski kontekst u kojem je zografsko slikarstvo nastalo, istorija kolekcije ikona u Galeriji Matice srpske, kao i konzervatorska istorija i karakteristike izloženih ikona date su u pratećem katalogu izložbe, sa detaljnim kataloškim jedinicama.
Prateći programi izložbe namenjeni su raznorodnim grupama publike. Dečji edukativni program će stručnjaci Galerije Matice srpske predstaviti muzejskim pedagozima Nacionalne galerije Umbrije i realizovati ga sa grupom dece. Naučna ispitivanja pigmenata će doprineti poznavanju umetničkih materijala i tehnika zografskih ikona, kao i ojačati veze i povećati vidljivost naučnih timova posvećenih istraživanjima kulturnog nasleđa. Uloga nauke u zaštiti nasleđa će biti predstavljena kroz dva programa: "Nauka i umetnost" (koji se realizuje u saradnji sa Institutom za nuklearne nauke "Vinča" iz Beograda i grupom MOLAB (CNR-ISTM & UNIPG-SMAArt) iz Peruđe, i "Ispitivanja kulturnih dobara kao način da se razumeju fizika i hemija", koji realizuju Institut za nuklearne nauke "Vinča" iz Beograda i ARSMENSURAE iz Rima, kao deo projekta bilateralne saradnje Republike Italije i Republike Srbije.
Trogodišnji period saradnje će biti zaključen konferencijom "Paralele", čiji će se prvi deo održati u Peruđi, a drugi deo u Novom Sadu, krajem 2015. godine.
Izložba "Srpske ikone između tradicije i modernosti. Paralele" je realizovana pod pokroviteljstvom Ministarstva kulture i informisanja Republike Srbije i Sekretarijata za kulturu i javno informisanje Autonomne pokrajine Vojvodine. Podršku relizaciji izložbe i pratećih programa dali su brojni partneri: Pokrajinski zavod za zaštitu spomenika kulture i Univerziteti u Novom Sadu, Beogradu, Peruđi i Rimu.
Među italijanskim institucijama, pokrovitelji izložbe su Ambasada Italije u Beogradu, Ministarstvo kulturnih dobara, kulturnih aktivnosti i turizma Republike Italije, Region Umbrija, grad Peruđa i štedna fondacija Peruđe kao i Univerzitet u Peruđi i Agencija za pravo na univerzitetske studije Umbrije.
Na otvaranju izložbe su govorili: Luiza Monteveki (Luisa Montevecchi), Regionalni sekretar za Umbriju Ministarstva za kulturna dobra, kulturne aktivnosti i turizam Republike Italije i upravnik Nacionalne galerije Umbrije, Ilarija Borleti Buitoni (Ilaria Borletti Buitoni), pomoćnik za kulturno nasleđe Ministarstva za kulturna dobra, kulturne aktivnosti i turizam Republike Italije, Fernanda Čekini (Fernanda Cecchini), sekretar za kulturu Regije Umbrija, Marija Tereza Severini (Maria Teresa Severini), sekretar za kulturu, turizam i univerzitete opštine Peruđa, Slaviša Grujić, pokrajinski sekretar za kulturu i javno informisanje Autonomne pokrajine Vojvodine, Tijana Palkovljević Bugarski, upravnica Galerije Matice srpske, Ilijas Tasijas (Ilias Tasias), koordinator Teritorijalnog interregionalnog pakta Apenino Ćentrale, Đovani Luka Delogu (Giovanni Luca Delogu), istoričar umetnosti, funkcioner Nacionalne galerije Umbrije. |
