 BEOGRAD. U petak 9. oktobra 2015. preminuo je u 65. godini Zdravko Zupan, istoriograf, umetnik, izdavač i urednik - po mnogima ključna ličnost modernog jugoslovenskog i balkanskog stripa. Između ostalog, utemeljio je istoriografiju jugoslovenskog stripa, crtao stripove za velike svetske izdavače Diznija, Hanu-Barberu i Kauku, a urednički je osmislio mnoga izvanredna izdanja za decu i odrasle. Stripovi su mu objavljivani u dvadesetak zemalja na tri kontinenta, na preko 15 jezika.
Zdravko Zupan je rođen u Zagrebu 7. februara 1950. godine. U Beogradu je završio osnovnu i Grafičku tehničku školu, a potom nastavio studije na likovnom odseku Više pedagoške škole u Beogradu. Kao stripski umetnik debitovao je 1965. godine u beogradskom Malom ježu, a dve godine kasnije počinje saradnju sa gornjomilanovačkim "Dečjim novinama".
Polovinom sedamdesetih godina nacrtao je dve epizode stripa "Fix und Foxi" za poznatog minhenskog izdavača Rolfa Kauku. Radio je kao crtač na licencnim serijalima "Tom & Jerry" po scenarijima Lazara Odanovića i svojim za zagrebački "Vjesnik" i "Miki Maus" u francuskom magazinu Le journal de Mickey od 1991. do 1994. po scenarijima Fransoaza Korteđanija. U Srbiji je bio zapažen Zupanov strip "Miki i Baš Čelik" (Mikijev zabavnik, 1999) prema scenariju Nikole Maslovare (izdavač: "Politika"), u kojem je svet Mikija Mausa spojen sa srpskom narodnom bajkom. Zupan je tvorac i poznatih serijala "Zuzuko" i "Munja", objavljivanih u Srbiji, Hrvatskoj i Rumuniji.
 
Pored stvaranja, bavio se istorijom i kritikom srpskog i jugoslovenskog stripa. Publicistički rad započeo je 1979. na stranicama "YU stripa" uređujući rubriku "Iz istorije jugoslovenskog stripa". Ova rubrika, u kojoj su prvi put predstavljeni mnogi autori, njihovi junaci, ali i izdanja, izlazila je sve do 1986. godine. Iz nje je proizašao i prvi tom monografije "Istorije jugoslovenskog stripa", nastao u saradnji sa Slavkom Draginčićem, 1986. godine, u kome je dat iscrpan istoriografski pregled razvoja jugoslovenskog stripa s kraja prošlog veka pa sve do 1941. godine, kao i biografije i stripografije skoro svih najvažnijih autora. Tekstove iz ove oblasti objavljivao je u raznim listovima i izdanjima, kako u zemlji tako i u inostranstvu.
Sa Živojinom Tamburićem i Zoranom Stefanovićem autor je kritičkog leksikona "Stripovi koje smo voleli: Izbor stripova i stvaralaca sa područja bivše Jugoslavije u XX veku" (Beograd 2011) koji je dobio Nagradu za izdavački poduhvat godine na Beogradskom sajmu knjiga.
Bio je organizator ili jedan od organizatora više značajnih izložbi stripa.
Svoja znanja je primenio i kao izdavač-urednik. Na jednoj strani, to su bila izdanja za poznavaoce kao što su revije "Cepelin" i "Ekstra cepelin" ili serija reprinta iz zlatnog doba srpskog stripa, a sa druge, paleta izdanja za decu, visoko ocenjena i od stručnjaka i od publike svih naraštaja – "Dečji enigmatski zabavnik Munja", "Munja strip" i "Munja bojanka".
Tokom 1987. godine bio je urednik stripa u "Kekecu", jednom od najznačajnijih strip-nedeljnika druge Jugoslavije. Krajem 1998. godine u saradnji sa V. Pavkovićem priredio je za "Stubove kulture" knjigu "Dečji bioskop" u kojoj su sakupljeni radovi "srpskog Vilhelma Buša" – slikara i pesnika Brane Cvetkovića, i uredio stripski dodatak u knjizi Srećka Jovanovića "Veliki san" ("Arhiv", Pančevo, 2007). Autor je monografije koja je 2007. proizašla iz saradnje sa festivalom GRRR! - "Vek stripa u Srbiji", kao i monografija "Veljko Kockar - strip, život, smrt" (2009), "Zigomar - Maskirani pravednik" (2011), "Uragan" (2012), "Doživljaji Mike Miša" (2014) i "Stripske majstorije Ive Kušanića" (2015). Priredio je tematski trobroj časopisa Gradac posvećen stvaralaštvu Andrije Maurovića (2013).
Zbog neprocenjivog doprinosa, Zdravko Zupan je dobio sva glavna priznanja regionalnog stripa. |
