 SUBOTICA. Savremena galerija Subotica predstavlja od 24. marta do 5. maja 2018. izložbu Ivane Ivković (1979, Beograd). Diplomirala je slikarstvo i magistrirala crtež na Fakultetu likovnih umetnosti u Beogradu, gde je trenutno na doktorskim studijama iz oblasti slikarstva. Dobitnica je više nagrada za svoju umetničku delatnost.
U okviru izložbe "Amuse me", intervencije u prostoru palate Rajhl koncipirane kao site-specific instalacije, rekonstruišu i interpretiraju istoriju samog zdanja. Palata je jedno od najznačajnijih i najinteresantnijih ostvarenja mađarske varijante secesije i životno je delo poznatog arhitekte Ferenca Rajhla koji ju je projektovao da bude njegova porodična kuća i radni biro. Uz velika ulaganja sagrađena je 1904, ali je sam Rajhl u njoj živeo svega nekoliko godina. Dalju sudbinu zdanja kao i vlasnike, određivale su političko-istorijske prilike, a od 1968. u ovom zaštićenom spomeniku kulture nalazi se Savremena galerija Subotica.
Intrigu iz života palate čini zanimljiv podatak o postojanju izvesnog tajnog prolaza. Prema verovanjima, ovaj hodnik vodio je do susedne kuće u kojoj je živela ljubavnica Ferenca Rajhla. Skriveni deo istorije palate direktna je inspiracija postavke Amuse me, dok nas nevidljivi pasaži, kroz nedokučivost i misterioznost koju sa sobom nose, uvode u doživljaj čitavog prostora kao metafore unutrašnjeg života pojedinca i ljudske psihe. Tajni prolaz postaje simbol prelaska na drugu stranu, u tamni i najskriveniji deo sebe… Skriveni delovi naših života nalaze se ispod uglančane površine. Kada se more ustalasa, još više nas zastraše njegove dubine. Ljudi sakrivaju svoje nepoželjne, mračne strane, potiskujući ih usled konvencija, odričući se tako sebe samih, a zadovoljavajući uglavnom druge. Uklonjeni tragovi ipak ostaju zapisani. Potreba da zadovoljimo sebe vreba kao neutoljena glad, praveći sve veći bezdan u nama samima. Uskoro to postaje nemoguće, mrak proguta svaki pokušaj… Preklinjemo druge da nas zabave, ali vremenom smo i od njih daleko...
Protivrečnost između predstave skladnog života na površini i onoga što se, zapravo, ispod te površine događa poslužila je kao motiv i za seriju crteža - intervencija na reprodukcijama iz knjige Ruski muzej – akvareli i crteži, XVIII-XX vek, V. A. Puškarev. Fiktivni istorijski narativ vodi nas kroz čitav ambijent kuće, njenih izmaštanih kolekcija crteža i skulptura, dočaravajući tananost ljudskog postojanja i u osetljivim sobama popločanim keramikom koja puca pod težinom naših koraka.
Glasovi dve pevačice koji se prelamaju kroz kuću povezuju njene prostorije u jedinstvenu celinu, atmosferu ili emocionalno stanje. Sumorna nedelja izvodi se u originalnom mađarskom izdanju i na srpskom jeziku. Ovu čuvenu pesmu komponovao je Reže Šereš isprva kao antiratni vapaj da svet kakvog znamo nestaje da bi samo dve godine kasnije mađarski pesnik Laslo Javor napisao svoju, ljubavnu verziju koja će postati zvanična. Ubrzo nakon nastanka njegovih stihova, pesma stiče epitet najtužnije, dok urbana legenda kaže da je povezivana sa velikim brojem suicida zbog čega je bila zabranjena za javno izvođenje sve do devedesetih godina. Pesma je međutim postajala sve popularnija širom sveta, te je čak i legendarna džez pevačica Bili Holidej snimila svoju, ublaženu, verziju poznatu kao Gloomy Sunday. Kompozitor Reže Šereš krišom ju je izvodio u Budimpešti sve do kraja svog života. Sumorna nedelja vezuje se i za samu Suboticu kao omiljena pesma pisca Danila Kiša čiji se citati nalaze ispisani na pojedinim izloženim crtežima.
Ivana Ivković |
