Zoran Petrović

Savremena galerija Zrenjanin u svojoj zbirci čuva sto vajarskih dela, od pedesetoro autora sa svih prostora bivše Jugoslavije. Pretpostavka je da je većina skulptura u zbirci Savremene galerije Zrenjanin nastala tokom boravka i rada njihovih autora u Umetničkoj koloniji Ečka što na neki način predstavlјa kuriozitet zbirke. Vremenski skulpture iz zbirke pokrivaju period u većini od kraja pedesetih i tokom šezdesetih godina, nešto ređe sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog veka, a čuvaju se i pojedinačni primerci nastali tokom devedesetih i dvehilјaditih. Zbirka skulptura Savremene galerije Zrenjanin čuva relјefe, glave, poprsja, figure, skice za spomenike, alegorijske, simbolične i apstraktne kompozicije.

Materijali u kojima su izvedene skulpture su gips, kamen, bronza, drvo, terakota, metal, beton dok su stilski prisutni različiti odnosi prema realizmu (akademski realizam, verizam, naturalizam, intimizam, ekspresionizam) odnosno tradicionalizam vrlo često vezan za antropomorfizam, pa sve do slobodnijih formi, asocijativnih, simboličnih, apstraktnih koje deformišu i razbijaju formu i masu. Obzirom na to da u srpskoj umetnosti nije postojala, kao što je to slučaj sa slikarstvom, velika tradicija u skulpturi, nakon socijalističkog realizma gde se težilo, kao i sa čitavom kulturom tog perioda, isklјučivo ispunjenjima zahteva ideologije, od pedesetih godina 20. veka skulptura se oslobađa i postaje stilski i tematski raznovrsna. Kako su skulpture iz zbirke Savremene galerije Zrenjanin nastale uglavnom u periodu od druge polovine pedesetih, tokom šezdesetih godina i u manjoj meri tokom sedamdesetih godina prošlog veka kroz zbirku se može dobiti uopštena slika srpskog vajarstva ovog perioda koji je ujedno bio najdinamičniji i najdelotvorniji u radu Umetničke kolonije Ečka.

Umetnička kolonija Ečka je bila prva kolonija u Vojvodini, koje su osnivane sredinom pedesetih godina prošlog veka, koja je pozivala skulptore od samog osnivanja 1956. godine, a od 1958. godine vajari su imali posebnu sekciju u koju su dolazili sve do 1982. godine. Godine 1958. Zrenjanin je imao i prvu izložbu skulpture u slobodnom prostoru. Rad vajarske sekcije je od kraja pedesetih, tokom šezdesetih i do sredine sedamdesetih godina prošlog veka bio veoma dinamičan, da bi kasnije polako počelo njeno opadanje.

Kao nagradu za uspešan rad, Savezno izvršno veće je 1963. godine poklonilo Umetničkoj koloniji Ečka, između ostalog, i dvadeset vajarskih radova u drvetu, mermeru, bronzi i terakoti, pa je zbirka obogaćena i delima onih umetnika koji nisu učestvovali u koloniji. Pored izvođenja skulptura u slobodnom prostoru, u periodu od pedesetih pa do osamdesetih godina prošlog veka u vojvođanskim umetničkim kolonijama, pa i u Umetničkoj koloniji Ečka odigravala se akcija takozvane „sinteze“ odnosno uvođenje dela likovne umetnosti u radne i stambene prostore. Tom prilikom dela su izvođena u saradnji sa radnicima u samim fabrikama.

Iako se kroz vajarska dela koja se čuvaju u zbirci Savremene galerije Zrenjanin ne može dobiti celokupna slika o istoriji vajarske umetnosti druge polovine 20. veka, analizom pojedinačnih primera koji se čuvaju u zbirci možemo dobiti predstavu o tome kako se razvijala skulptura kod nas.

Autor i kustos izložbe je Sunčica Lambić Fenjčev, viši kustos Savremene galerije Zrenjanin.