 ZAGREB. Umjetnički paviljon u Zagrebu predstavlja od 5. aprila do 5. maja 2019. predstavlja izložbu "Dušan Džamonja 50 / 60". Dušan Džamonja (Strumica, Makedonija, 1928 – Zagreb, 2009). Diplomirao je na Akademiji likovnih umjetnosti u Zagrebu u klasi prof. A. Augustinčića. Kustosi: Fedor Džamonja i Branko Franceschi. Izložba je organizovana u saradnji s Galerijom umjetnina, Split.
Dušan Džamonja je u početku figurativne elemente svodio na dinamičke, napete oblike simboličnih značenja. Sklon tehničkim i oblikovnim eksperimentima; primenjivao je novi vajarski materijal (gvžđe, staklo, žica, crni beton) i koristio neklasične postupke obrade; skulpture je kovao, zavarivao ili gradio povezivanjem različitih materijala. U delima nastalima nakon 1957. potpuno je napustio realan motiv i gradio slobodne prostorne konstrukcije izvanredne geometrijske čistoće i organske vitalnosti, skulpture kompaktnih ili rasečenih kugli. U tom razdoblju radio je tzv. gvozdene tapiserije ili slobodne skulpture sugestivnog djelovanja (Rozeta). U spomeničkoj plastici gradio je slobodna plastička tela jasnih simboličnih poruka, u kojima se psihološki kontrasti postižu upotrebom različitih materijala (gvožđe – staklo, beton – metal).
Izbor radova Dušana Džamonje izvedenih u pedesetim godinama, kojima su dodati i oni nastali nekoliko godina pre i kasnije od ciljanog razdoblja, podsetnik je na razdoblje koje nije zanimljivo samo kao početak karijere jednog harizmatičnog umetnika već i kao trenutak u kojem se dogodio globalni pomak relevantne umetničke produkcije od figuracije prema apstrakciji. Ne možemo da se ne zapitamo imali išta u stvaralaštvu mladog umetnika što se može uporediti sa situacijom u kojoj je lični razvoj usaglašen sa silnicama vremena u kojima se odvija i osećajem da im njegova vlastita kreativnost pridonosi. Posebno nam je zanimljivo da je Fedor Džamonja, umetnikov sin i upravnik očeve ostavštine, a za ovu izložbu inicijator i selektor radova, projekat pokrenuo u razdoblju globalne promene stvaralačke paradigme kojom je – kao da živimo jedan obrnut proces – jezičac ravnoteže prevagnuo na stranu figuracije.
Situacija pedesetih godina pogodovala je razmišljanjima koja su težila da nadilaze postojeće formule u jedinstvenom zamahu širenja ljudskog iskustva na tehnološki, moralno i intelektualno nova područja. Današnji se pak neusporedivo snažniji naučni razvoj paradoksalno odvija paralelno s neprekidnim jačanjem i širenjem područja regresivnih društvenih tendencija. Kao da je ponestalo i mašte i volje da se koncipiraju radikalno novi stvaralački principi i protokoli. Umetnici su okrenuti recikliranju, preslagivanju i preoblikovanju, u kojima nema ničeg suštinski novog, već se novo pojavljuje samo kao drugo lice starog. Stoga se s današnjega gledišta pogled na jednu deceniju umetničke karijere – čiji se izvrstan početak u domenu tradicionalno mišljenoga figurativnog vajarstva tako radikalno razlikuje od, u istoj meri izvrsne, apstraktne skulpturalne kompozicije izvedene deset godina kasnije – jednostavno čini nadrealnim. Upravo stoga važno je izložbom potvrditi realnost takve dinamike događaja i podsetiti da je barem jednom u istoriji to bio realan prag kreativne (re)evolucije.
Brankо Franceschi
(iz predgovora) |
Kao jedini pozvani učesnik iz Srbije na festivalu je učestvovao multimedijalni umetnik Nenad Bogdanović. On je na festivalu izveo sledeće performanse: "Ja sam bogat umetnik“ u Galeriji "Dzialan“ u Varšavi; "Čovek galerija - međuodnos 3“ u…
Najveći deo Gradine broj 17 rešili smo da posvetimo kraju koji je svetski poznat po tome što ne razvezuje čvorove, naprotiv, poznat je po umetnosti vezivanja čvorova. Reklo bi se da Pirot i čitav pirotski kraj…
Slikar i grafičar Petar Ćurčić unutar Likovnog kruga stvara od 1966. godine, kada je na korišćenje dobio tavanski prostor zgrade topovnjače Muzeja grada na Petrovaradinskoj tvrđavi. Pet godina kasnije, seli se u atelje u blizini Akademije…
