Sreto Bošnjak

---

Akvareli iz fonda Savremene galerije umetničke kolonije Ečka - Zrenjanin
Sunčica Lambić - Fenjčev

Fond Savremene galerije u Zrenjaninu sadrži preko osamsto akvarela umetnika iz zemlje i inostranstva. Akvareli pokrivaju period od pedesetih godina XX veka pa sve do danas, a najveći broj akvarela u fondu nastao je tokom poslednje tri decenije, od kada se započelo sa Susretima akvarelista u Umetničkoj koloniji Ečka. Kao slikarska disciplina, akvarel je u našoj sredini bio vezan za tokove kojima se kretalo slikarstvo. Međutim, tehnikom akvarela se u koloniji nisu bavili samo slikari već su i pojedini grafičari i skulptori pokazali da su ujedno i vrsni akvarelisti. Posebnu celinu akvarelističke zbirke u fondu čine lirski i intimistički zapisi ečanskog odnosno ravničarskog pejsaža. Elementarne vrednosti akvarela - lazurnost, luminoznost i transparentnost suštinski vezane za prirodne elemente, vodu, svetlost, vazduh, na izvestan način predodredile su slikanje akvarelističkih kompozicija u pleneru što je često dovodilo do interpretativnosti i deskriptivnosti u radovima. Međutim, veliki broj autora iako vezan za pejsažno slikarstvo pronašao je upravo u okviru ovog motiva mogućnosti za različite umetničke interpretacije koje u sebi nose i znatne osobine inovativnosti i različitih pokušaja eksperimenta. U tim radovima se ispituju elementarne vrednosti akvarela koje se odnose na boju, valere, toniranje, ali i struktura same slike. Ovde možemo navesti autore kao što su Jožef Ač, Milivoje Nikolajević, Zdravko Mandić, Grujica Lazarević, Endre Penovac, Franc Curk, Gabor Silađi...
 
Oslobađajući se tradicionalističkog shvatanja umetničkog dela promenom percepcije i recepcije njegove vizuelne strukture, akvarel, kao i slikarstvo uopšte, postepeno je izgubio uslovljenost predstavljačkog prikazivanja i sferu interesovanja preneo na ispitivanje strukture, odnosa i značenja likovnih elemenata. Ovde do izražaja dolaze mentalne i konceptualne karakteristike  dela. U tom smislu veliki broj umetnika ostaje dosledan sopstvenim likovnim istraživanjima, a akvarel im služi kao jedan od medija u kojima ih ostvaruje. Ove radove karakteriše ekspresionistički (Milenko Prvački, Dragan Karadžić, Slobodanka Šobota, Radislav Trkulja...), racionalističko-analitički (Miodrag. B. Protić, Aleksandar Cvetković, Zvonko Tilić, Ljiljana Stojanović...)  ili univerzalni likovno-poetski umetnički izraz (Zdravko Mandić, Jovan I. Rakidžić, Vlastimir Nikolić, Milan Stašević...). Preobražaj u savremenoj umetnosti doveo je do otpora tradicionalnim podelama, značenjima i shvatanjima u umetnosti. Dovode se u pitanje i često ruše prethodno ustanovljene definicije stila, umetničke forme, likovnih disciplina. Umetnici ne ograničavaju sebe medijski, stilski, tematski ili u bilo kom drugom pogledu. Pluralizam ideja i stavova omogućio je umetnicima da slobodno eksperimentišu, pa tako postepeno dolazi i do transformacije ili bolje rečeno pomeranja granica tradicionalno postavljene definicije akvarela. Neki umetnici kombinuju akvarel sa drugim tehnikama, najčešće olovkom, tušem, akrilom, pa i neslikarskim materijalima dok neki u potpunosti eksperimentišu akvarelom ispitujući njegove mogućnosti i ograničenja do krajnjih granica i uvođenjem tehničkih medija unose sasvim novu, savremenu dimenziju u radu sa ovom tradicionalnom tehnikom (Jožef Ač, Kosta Bogdanović, Vera Zarić, Dobrivoje Rajić, Branka Janković-Knežević, Milica Mrđa - Kuzmanov).

Izložba pokušava da sagleda suštinu akvarelističke zbirke Umetničke kolonije Ečka i da ilustruje razvoj i unapređivanje ove tehnike u savremenom likovnom stvaralaštvu. Na izložbi su predstavljeni radovi onih autora zastupljenih u zbirci za koje se smatra da su svojim radom u velikoj meri doprineli afirmaciji akvarela, ali i da su sopstvenim istraživačkim postupcima otvorili nove mogućnosti za rad u ovoj tehnici i njeno sagledavanje u okviru aktuelnog likovnog trenutka.