Ciklus poliptiha, atipičnog formata za dosadašnje stvaralaštvo umetnice Mile Gvardiol, imenovan "Arhitektonske varijacije" - uporište pronalazi u autorkinoj fascinaciji arhitekturom Novog Beograda. Raskošna novobeogradska teritorija proteže se na velikoj površini, na kojoj su podignuti građevinski objekti po uzoru na arhitekturu evropskog modernizma gde se, u isto vreme, uočavaju stilske nekoherentnosti i pluralizam samih autorskih izraza. To je deo grada koji je izgradnju počeo tri godine nakon završetka Drugog Svetskog rata zahvaljujući masovnim kolektivnim radnim akcijama Omladinskih radnih brigada. Impresivno je, da su tokom gradnje, poštovani postulati "Funkcionalnog grada" koje je Le Courbisier postavio 1943. godine u 95 tačaka teksta "Atinske povelje".

Umetnost već duži niz decenija nije nužno vezana za mimezis, vizuelni umetnici su rasterećeni realističkog prikaza i usmereni su na koncept i intelektualni proces koji se, sve češće, postiže raciom, a ne imitacijom. Sa sigurnošću možemo tvrditi da je Mila Gvardiol svoj umetnički identitet izgradila na dekodiranju vidljivog sveta koji je okružuje, da ga je uspešno prevela na, njoj blizak likovni jezik forme i boje, apstrahujući sve suvišno. U njenoj slikarskoj praksi, koja se vezuje za geometrijsku apstrakicju, možemo sasvim jasno uočiti polazne motive, oni nisu neprepoznatljivi poput apstraktnih kompozicija K. Maljeviča, L. Moholji-Nađa, P. Mondriana i drugih velikana. Platna ciklusa „Arhitektonske varijacije” predstavljaju stilizovane arihitetkonske objekte koji su po senzibilitetu i odabiru teme, bliskiji Kleeovim akvrelima iz Maroka nego ovde pomenutim eksponentima geometrijske apstrakcije.

U žiži Milinog umetničkog interesovanja, tokom realizacije nove serije slika, opažamo forme baš iz njenog habitata, stambeni kompleksi koji su popularno nazvani - "blokovi". Opčinjenost novobeogradskim nizovima istovetnih višespratnica umetnica je koristila kao polaznu tačku i u digitalnim printovima "Arhitektonske imaginacije" gde je radila intervencije na fotografiji postupkom digitalne manipulacije. Varirajući u mediju menja se i sam umetnički postupak, pa tako umetnica odlučuje da na platnima, manjeg i srednjeg formata, pomenutog ciklusa "Arhitektonske varijacije", akrilnom bojom oslika pročišćene forme građevina viđenih iz žablje perspektive. Upravo iz te vizure, dok motiv na delu sagledavamo od dole, stičemo utisak monumentalnosti i grandioznosti objekta, na platnu nam je predstavljen samo fragment, nemamo jasnu sliku o realnoj veličini građevine već je to prepušteno umu posmatrača. Takođe, umetnica nam ne nudi paramentar koji bi nam, komparacijom, olakšao tu percepciju - na kompozicijama je potpuno odsustvo ljudske figure kao i bilo kog drugog elementa.

Dela koja čine ovu seriju slika su triptisi i poliptisi, gde autorka, gotovo uvek, repeticijom istog motiva varira boju u tri različita tona. Upravo tim umetničkim postupkom se stiče utisak da je isti objekat slikan pod različitim svetlom, odnosno u različitim delovima dana. U ovom ciklusu slika postoje i izuzeci, triptih sa svetlo-plavim trećim planom koji ima ponovljen i motiv i kolorit - Gvardiol nema potrebu da varira tonalitet boje jer snagu dela postiže baš tom, identičnom repeticijom. Presedan je i poliptih na ružičastoj podlozi, gde četiri platna u nizu grade kompleks arhitektonskih objekata - ni ovde nema upotrebe valera, kolorit građevina koji je sveden na ne-boje izdiže se od intenzivne podloge. Uočavamo da, umetnica, koristeći jake kontraste između plošnih bojenih površina i crne/mrke boje, stvara iluziju prostornosti i na taj način gradi perspektivu i postiže dinamičnost u svojim kompozicijama.

Koncept slika "Arhitektonske varijacije" počiva na pojednostavljivanju postojećih građevinskih objekata koje na, Milinim platnima, dobijaju primesu pre skulptoralnog nego arhitektonskog karaktera. Na delima nema subjektivnog, nema ekspresije, nema ličnog pečata i baš zato je Milino delo blisko Mondrijanovom poimanju "nadindividualne umetnosti". Oduzimajući efemerno sa konkretnog motiva novobeogradskih blokova, umetnica dolazi do formi univerzalnog grada koji nema svoje lične karakteristike, postaje uniformna građevina bilo kog savremenog urbs-a.

Dr Miona Marta Marković