Stalna postavka srpske umetnosti 19. veka u Galeriji Matice srpske osmišljena je sa idejom da se kroz odabrana umetnička dela prikažu ljudi i događaji značajni za istoriju srpskog naroda tog doba. Određeni fondom i rukovođeni željom da publici predstavimo najznačajnija dela težili smo da ukažemo na estetske domete i tematska opredeljenja epohe. U metodološkom pristupu korišćen je metod koji kombinuje hronološki, stilski, tematski i monografski model. Istovremeno, ostaje otvorena mogućnost izmena u pojedinim segmentima, bilo da se radi o pojedinačnim delima, autorima ili temama. Postavka obuhvata 160 umetničkih dela: 103 slike, 39 grafika, 13 crteža i 5 skulptura.

Zastupljeni su najznačajniji umetnici 19. veka: Arsenije Teodorović, Pavel Đurković, Konstantin Danil, Nikola Aleksić, Katarina Ivanović, Pavle Simić, Novak Radonić, Đura Jakšić, Steva Todorović, Anastas Jovanović, Uroš Predić, Paja Jovanović, Đorđe Krstić, Steva Aleksić, Đorđe Jovanović.

Koncept postavke nastao je kao rezultat timskog rada kustosa i konzervatora Galerije Matice srpske i počiva na vrednovanju dostignuća prethodnika ali i implementaciji ideja savremenih metodoloških modela tumačenja umetnosti novijeg doba. Posebna pažnja posvećena je konzervatorsko-restauratorskim radovima na odabranim delima i savremenim metodama prezentacije. Budući da su edukativnost i komunikativnost imperativ savremene muzeološke prakse upravo je to bio cilj kojem se težilo prilikom formiranja stalne postavke srpske umetnosti 19. veka: Ljudi i događaji - slika prošlosti.

Srpska umetnost 19. veka

Dinamičan politički život srpskog naroda nastanjenog na području Srednje Evrope i Balkana u vremenu od 1804. do 1914. uticao je na nastanak kompleksne nacionalne umetnosti u kojoj je paralelno egzistiralo više kulturnih modela. Tematska i estetska opredeljenost potvrđuju njen značaj i mesto u kontekstu evropske umetnosti 19. veka.

Proces evropeizacije zahvatio je sve segmente života i omogućio stvaranje mlade i finansijski snažne građanske klase koja postaje značajan činilac društvenog i ekonomskog razvoja. Generacije srpske intelektualne elite, školovane na evropskim univerzitetima, po povratku zauzimaju ključne pozicije u zajednici i imaju odlučujući uticaj na život nacije, na razvoj i uspon kulturno-obrazovnog života.

Presudan momenat u formiranju likovne poetike srpskog slikarstva 19. veka predstavlja školovanje i vezivanje srpskih slikara za Beč, sve do pojave realizma i prodora novih ideja iz Minhena i Pariza. Uključivši se u formalne okvire evropske umetničke scene, pored religioznog i portretskog slikarstva, dominantnih u srpskoj umetnosti 18. veka, javljaju se i novi tematski sadržaji u vidu istorijskih kompozicija, žanr-scena, mrtve prirode i popularnih motiva.