BEOGRAD. Za zbirku dela Katarine Ivanović koja je predstavljena u Atrijumu Narodnog muzeja u Beogradu zaslužna je sama umetnica koja je većinu dela (24) zaveštala ovom muzeju tokom života. Iako nije želela da bude nacionalna heroina, po ulasku u Srpsku akademiju (1876) to je postala. Danas njen "Autoportret" iz 1836. enciklopedija "Larus" navodi kao remek-delo srpskog slikarstva XIX veka. Katarina ga je naslikala u bidermajer maniru još za vreme studija!
Autoportret iz 1836.
Životni put Katarine Ivanović (1811 - 1882) značajan je i kao istorijski primer nesebičnog i predanog rada bez obzira na neuzvraćanje sredine.
Opirući se društvenim prilikama pokazujući nam svoju osvešćenost, svedočeći o tek započetom putu ka emancipaciji žena, Katarinin opus je intrigantan za savremena tumačenja (mišljenje je kustosa izložbe Petra Petrovića). Neka posluži za primer slike "Dečak sa sokolom" koju su profesori Radmila Mihajlović i Miroslav Timotijević pomno izanalizirali.
 Dečak sa sokolom. 1849. Katarinin slikarski opus čini 48 slika. Najviše je slikala portrete, najradije istorijske žanr-kompozicije na nacionalne teme, što je bilo krajnje netipično za ženu njenog vremena, a s posebnim uspehom mrtvu prirodu. Najpoznatija su: "Autoportret" (1836), "Portret mladog muškarca", "Grožđe s korpom", "Portret Sime Milutinovića Sarajlije" (1840), "Italijanski vinogradar", "Portret kneginje Perside", "Portret vojvode Stevana Knićanina", "Deca Pavla Stanišića" i "Dečak sa sokolom" (1849). |
Katarina je verna Serbiji čiji jezik čestito ne govori, rodoljubiva je - što je naučila biti u tuđini, zadojena je romantičarskim idejama - u Beču gde se školovala. Vinula se visoko kroz mrak i oblake - previše za glibljivu Srbiju koju je iznad svega volela.
Uzdržana, spolja, jer tako je u kući vaspitana, smela, iznutra, jer da takva nije bila ne bi od oca i izdejstvovala da je pusti u svet - i to da uči da slika! Slika "Dečak sa sokolom" je Katarinina sažeta unutrašnja istorija čiji je početak kidanje lanaca i napuštanje stega, a kraj - borba za priznanje u svojoj sredini.
Prva dama našeg slikarstva od početka angažovanja susretala se sa različitim preprekama, koje je to vreme nosilo ženama u umetnosti.
Rođena u porodici srpskog građevinskog preduzimača u Vespremu (Ugarska). Detinjstvo je provela u Stonom Beogradu (Šekesfehervar), u maloj srpskoj zajednici koja se opirala gubljenju nacionalnog identiteta. Slikarstvo je počela da uči zahvaljujući novčanoj pomoći trgovca Đorđa Stankovića u peštanskom ateljeu Jožefa Peškog.
Zapazivši njenu darovitost, mađarska grofica Čaki joj je omogućila da studije nastavi na Bečkoj akademiji, na upravo otvorenom odeljenju za devojke.
U Beču su je Serbi zavoleli, sledi njen kratak boravak u Beogradu, gde je nisu razumeli, zatim u Parizu i Zagrebu, putovanja po Holandiji i Italiji gde je učila gledajući stare majstore i pred kraj života povratak u Stolni Beograd gde je živela kao otmena usamljenica - do smrti.
O položaju umetnice svedoči zapis Milice Stojadinović Srpkinje: "Čitam pre za neku nemačku spisateljku, kako ju je jedna kneginja za družbenicu sebi uzela, i pri najsjajnijim društvima odlikovala, a za našu Katarinu Ivanović pripovedaju kako je jedanput jednu veliku srpsku gospođu portretirala, udari kiša, ova je ni svoji kola ne udostoji, no je po kiši i po blatu, peške do svog stana ići morala’."