BEOGRAD. Pre 55 godina, 30. novembra, u Beču, umro je jedan od najvećih srpskih umetnika i predstavnik akademskog realizma, Paja Jovanović. Ovaj umetnik, inspirisan srpskom istorijom, zahvaljujući izuzetno bogatom opusu, naročito delima sa temama iz narodnog života, scenama iz patrijarhalnog života i onih sa istorijskom tematikom snažno je i široko uticao na likovno obrazovanje, kulturu ali i na rodoljublje naroda.
Retrospektivnu izložbu dela Paje Jovanovića, koja je povodom veka i po od rođenja tog slikara održana u Galeriji Srpske akademije nauka i umetnosti (SANU) u Beogradu, videlo je više od 150.000 ljudi.
Gotovo svaka srpska kuća je imala neku njegovu reprodukciju sa temom iz srpske istorije ili iz narodnog života.
Jovanović je rođen Vršcu 1859. godine, u porodici profesionalnog fotografa. Veoma rano je ispoljio slikarski talenat. Prvo likovno obrazovanje stekao je u svom gradu, a kao mladić - student otišao je u Beč gđe je diplomirao na Bečkoj Akademiji Umetnosti.
Jovanovićeve slike su se veoma dobro prodavale u Londonu i 1883. prelazi tamo da živi i radi. Dobra prodaja mu je omogućila duga putovanja po Evropi i Africi. Godine 1888. izabran je za člana Srpske Kraljevske Akademije, a njegova dela dobijaju mnoge nagrade i priznata su širom sveta, a izlagana su u Beču i u Berlinu.
Od 1895. posvećuje se izradi istorijskih kompozicija, kao što su "Seoba Srba", "Proglašenje Dušanovog zakonika", "Takovski ustanak", "Mačevanje", "Kićenje neveste"...
Jovanović i njegov talenat zaslužni su i za ikonostase u Sabornoj crkvi u Novom Sadu i crkve u Dolovu, kao i za prizore iz života Svetog Save za Sabornu crkvu u Sremskim Karlovcima. Međutim, od 1905. godine, u stvaralaštvu Jovanovića preovlađuje slikanje portreta, pa je svojom četkicom ovekovečio vladare, političare, aristokrate, crkvene dostojanstvenike...
Poznati slikar je za života ostavio Muzeju grada Beograda svoje brojne radove, od početnih skica do reprezentativnih portreta i istorijskih kompozicija. Njegov Muzej nalazi se u ulici Kralja Milana, a nakon rekonstrukcije otvoren je na 150-tu godišnjicu njegovog rođenja, 2009. godine.
U Muzeju se može videti kako je izgledao njegov atelje, kao i slikarski pribor, lična dokumenta, diplome, medalje, beleške umetnika, deo prepiske i fototeka većine radova.
Po želji ovog velikog umetnika, urna sa pepelom preneta je iz Beča u Beograd i čuva se u njegovom Legatu.