BEOGRAD. Mala galerija Doma vojske predstavlja od 3. do 18. oktobra 20218. izložbu "Epska ilustracija. 100 godina od prvog izdanja knjige Srpske junačke narodne pesme (sa slikama)". Izložba pripada širem autorskom projektu Marije Ristić pod nazivom "Teorija ilustracije" dok se postavkom problematizuje priroda ilustracije spram slikarstva.
Uroš Predić. Arhiv SANU
Iako je knjiga izdata posle Prvog svetskog rata (1922), ilustracije su mahom nastajale oko 1914. godine za 36 pesama od ukupno 71. izveli su tada uveliko afirmisani umetnici Paja Jovanović, Uroš Predić, Nadežda Petrović, Ljubo Babić, Vladimir Becić, Josif Lalić, Borivoje Radenković, Hinko Smrekar, Branko Popović, Dragomir Glišić i Saša Šantel.
Kao omaž umetnicima koji su doprineli dignitetu ilustracije tokom prvih decenija dvadesetog veka, istaknuti savremeni ilustratori (Jana Adamović, Iva Atoski, Siniša Banović, Senka Vlahović, Aleksa Gajić, R. M. Gera, Borivoje Grbić, Selena Danilović, Kosta Milovanović, Sabahudin Muranović, Dušan Pavlić, Jovan Ukropina) podržali su ovaj jubilej 2022. godine ilustrovanjem pesama koje su u izdanju 1922. ostale bez ilustracija. Ove godine projekat su podržali i umetnici Marija Maša Jovanović i Rajko Čučak.
Prvobitnom izložbenom postavkom isticalo se problematizovanje ilustracije spram drugih umetničkih disciplina kroz istoriju, posebno na njeno permanentno tumačenje u okviru diskursa slikarstva. Pojedine ilustracije bile su uveličane na dimenzije koje premašuju format stranice knjige, ali je približavaju slikarskom platnu.
Ovogodišnja postavka ilustracije predstavlja kao uramljene crteže, dok se zadržava izlagački postupak da svaka predstavljena ilustracija ima prateći "QR kod" kojim se očitava narodna pesma koju ilustruje. Time se javnost podseća da je ilustracija neodvojiva od teksta i da ne treba da se sagledava kao umetnička slika. Njena dvojna priroda, likovna i primenjena, rezultirala je stvaranjem zasebne umetničke discipline, sa svojim posebnostima i pravilnostima, koje su se danas razgranale na mnoštvo srodnih oblasti.
Ljubaznošću Arhiva Srpske akademije nauka i umetnosti (SANU) izložbenu postavku, pored novonastalih radova savremenih ilustratora, čine i printovi ilustracija objavljenih 1922.
Ove godine projektu je dodeljena bijenalna nagrada Aleksandar Deroko, dok je Ministarstvo kulture i informisanja Srbije izložbu ocenilo A kategorijom od nacionalnog značaja predvidevši njeno prezentovanje u Srpskom kulturnom centru "Ivo Andrić" u Pekingu tokom marta naredne godine.